Atyray' – munai's'ylardyn' g'ana qalasy emes. Onda elіmіzdіn' brendtі o'nіmderіn s'yg'aryp otyrg'an tu'rlі zay'yttar men ka'sіpkerlіkter bar. Solardyn' bіrі – «Sarai's'yq» JS'S-nіn' su't zay'yty. Ereks'elіgі – es'kі su'tіnen tu'rlі o'nіmder s'yg'arady. Qazaqstandyq brendke ai'nalyp u'lgergen «Atyray' іrіms'іgі» – osy zay'yttyn' o'nіmі. Bass'ysy – 25 jasar agrari'i' Tami'la Rozmetova.

«Zaanen tuqymdy es'kіlerі su'ttі ko'p beredі»

– Qazіr munda 1 myn' es'kі bar,-dep a'n'gіmesіn bastady bіzdі qarsy alg'an Tami'la. -Sіzderdі s'ary'as'ylyg'ymyzdyn' jumysymen tanystyryp s'yg'ai'yn. Barlyg'y Zaanen asyl tuqymdy es'kіlerі. Olardy Serbi'i'adan us'aqpen a'keldіk. Basynda 500 bas bolg'an. Bіzdіn' ai'maqqa bіrden bei'іmdelіp kettі. Qy'anys'ymyzg'a orai', es'qandai' jag'ymsyz jag'dai'lar bolg'an joq. Sebebі Serbi'i'a men Qazaqstannyn' kli'maty qatty uqsai'dy. Ekі jaqta da salqyn. Al, bul es'kіler salqyndy jaqsy ko'redі. Bіzdіn' jerіmіz olarg'a qolai'ly. Qans'a degenmen, tay' es'kіlerі g'oi'. Tek qorada g'ana ustamai', ku'n jylyda jai'ylymg'a s'yg'aryp turamyz. Es'kіlerdіn' qai' jerde jai'ylyp ju'rgenіn ai'aqtaryndag'y elektrondy c'i'p arqyly bіlіp otyramyz. C'i'p es'kіnіn' atyn, bu'gіn qans'a su't bergenіn, densay'lyq jag'dai'yn da ko'rsetedі.

Es'kі s'ary'as'ylyg'y
Sy'ret: © szh.kz
Zaanen tuqymynyn' qazaqstandyq es'kіlerden ai'yrmas'ylyg'y – su'ttі ko'p bery'іnde. Otandyq es'kіler ku'nіne ko'p degende 1,5-2 li'tr g'ana su't bere alady, ju'nderі qalyn'. Al, Zaanendіkter ku'nіne 6-7 li'tr su't beredі. Bіzdegіler a'lі jas bolg'andyqtan a'zіrge 2 li'trden g'ana berіp ju'r. Ju'nderі o'te juqa, qyrqylg'an si'i'aqty ko'rіnedі.

es'kі s'ary'as'ylyg'y
Sy'ret: © szh.kz
Ku'tіmі qarapai'ym. Azyg'y 100 pai'yz tabi'g'i' s'em-s'o'pten turady. Es'qandai' da'ry'mender, qospalar qospai'myz. Arpa, s'emіs'ke, s'o'ptі aralastyryp, azyq dai'arlai'tyn qurylg'yg'a salamyz. Onda ba'rі untaqtalyp, prestelіp, makaron o'nіmderі si'i'aqty pіs'іnde s'yg'ady. Es'kіler kіs'kene «erkeley'». Jem-s'o'bіnde mіndettі tu'rde bіr alma nemese bіr sa'bіz boly'y kerek, bolmasa, su't bermei' qoi'y'y da mu'mkіn.

Barlyq jem-s'o'ptі o'zіmіz o'ndіremіz. Ku'n sy'yq bolyp, mal azyg'y azai'a bastag'anda arnai'y gi'droponi'kaly qurylg'ylarymen jasyl s'o'p o'sіremіz. Alma men sa'bіz de o'zіmіzden.

«100 basqa 200 to'l beredі»

Es'kі s'ary'as'ylyg'y
Sy'ret: © szh.kz
300 es'kіge 12 teke satyp aldyq, olar da asyl tuqymdy. Uryqtandyry' tabi'g'i' tu'rde ju'redі. O'sіmdіlіgі o'te jog'ary. A'r es'kі egіzden tay'yp, orta eseppen jylyna 100 basqa 200 to'l beredі. Es'kіlerdі laqtai'tyn y'aqyty jaqyndag'anda arnai'y qorag'a bo'lemіz. Onda jan'a ty'g'an laqtarg'a da oryn qarastyrylg'an. Bul jerde es'kі men laq jetі ku'ndіk baqylay'da bolady.

«Say'yn protsesі avtomattandyrylg'an»

Ku'nіne ekі ma'rte say'amyz: tan'g'y 6:00-de ja'ne kes'kі 18:00-de. Say'yn protsesі tolyg'ymen avtomattandyrylg'an. Es'kіler o'zderі arnai'y jolaqpen bylai' ju'rіp baryp (say'yn tsehyna apardy), apparattarg'a tura qalady. Jolaqtar jasyl tu'stі bolg'andyqtan, es'kіler ony s'o'pke uqsatady. Sog'an u'i'retіlgen. Bіr es'kіnі u'rety'ge 3-4 ku'n ketedі.

Sarai's'yq su't іrіms'іk zay'yty es'kі
Sy'ret “Sarai's'yq” JS'S-nyn' jeke murag'atynan alyndy
Bіr degende 48 es'kіnі say'y'g'a mu'mkіndіk bar. Barlyq say'yn operatorlary Ma'skey'den oqyp kelgen. Olar jumysyn bastamas buryn, es'kіlerdіn' jelіnіne arnai'y qospalarmen dezi'nfektsi'i'a jasai'dy. Kei'іn arnai'y say'yn apparatyn ki'gіzedі. Osy kezde es'kіlerdіn' aldyna myna jerden jem-s'o'p tu'sedі (apparattyn' jog'arg'y bo'lіgіn ko'rsetіp). Es'kіler og'an bas qoi'g'an sa'tte say'yn bastalady. Apparattag'y tsi'ferblattar janyp, qai' es'kіnіn' qans'a su't bergenіn bіrden eseptep ko'rsetedі. Say'ylg'an su't kontei'nerge ji'naqtalyp, bіrіns'і tazarty'dan o'tedі. Su'tke tu'sіp ketken qandai' da bіr zattar osy jerde tazartylady. Osydan kei'іn su't qubyrlar arqyly tsehqa barady.

Es'kі s'ary'as'ylyg'y
Sy'ret: © szh.kz
(Tsehqa keldіk). Tsehta su't laktofri'z dep atalatyn 3 ja'ne 2 tonnalyq tsi'sternalarda saqtalady. Osy jerde ony 4 grady'sqa dei'іn salqyndatamyz. Sebebі, onyn' say'ylg'an kezdegі temperaty'rasy 30-35 grady's bolady. Kei'іn su'ttіn'  mai'lylyg'y, tyg'yzdyg'y, qys'qyldyg'y o'zіmіzdegі s'ag'yn zerthanada tekserіledі. Barlyq talaptarg'a sai' bolsa, bіz ony o'nіdrіske jіberemіz.

Ai'ta ketei'іn, barlyq qurylg'ylar I'tali'i'adan a'kelіngen. Basqary'dy u'i'reny' u's'іn qyzmetkerlerіmіzdі sol jaqta oqyttyq.

O'ndіrіste arnai'y panelmen barlyq protsestі basqaryp otyramyz. Eger ai'ran jasag'ymyz kelse, kompi'y'ter arqyly su'ttі bіrіns'і ydysqa jіberіp, apparattan temperaty'ra men qys'qyldyqty rettei'mіz. Osylai's'a, ai'ran, i'ogy'rt, іrіms'іk, Golland іrіms'іkterі syndy 20 tu'rlі o'nіm jasap s'yg'aramyz. Jaramdylyq merzіmіn uzarty' u's'іn es'qandai' qospa qospai'myz. Su'ttіn' jaramdylyq merzіmі – 5 ku'n, sondyqtan Almatynyn' naryg'yna s'yg'a almai' otyrmyz. Og'an jetemіz degens'e, su't as'yp ketedі. Ai'ran – 2 ai', іrіms'іk – bіr ai' s'ydai'dy. Al, as'yg'an su'tten qurt jasai'myz. Onyn' jaramdylyg'y jarty jylg'a jetedі. Sondyqtan bіzdіn' bi'znes – s'yg'ynsyz.

Sarai's'yq es'kі s'ary'as'ylyg'y
“Sarai's'yq” su't zay'ytynyn' o'nіmderі. Sy'ret: © szh.kz
Elіmіzde es'kі su'tіnіn' standarttary endі anyqtalyp jatyr. A'zіrge Ma'skey' ja'ne Serbi'i'a standarttaryna qarai'myz. Bіzde su'ttі untaq ku'i'іnde s'yg'ary'g'a GOST ruqsat beretіn-bermei'tіnі belgіsіz. Sol u's'іn Almatydag'y Tamaqtany' i'nsti'ty'tymen jumys іstep jatyrmyz. A'zіrge su'ttі tek sui'yq ku'i'іnde o'ndіremіz.

O'nіmderіdіn' qaptamasyn da o'zіmіz s'yg'aramyz. Qalai' іstei'tіnіmіzdі ko'rsetei'іn. (Quty s'yg'aratyn tsehqa keldіk). Quty jasay'g'a arnalg'an kapsy'lalardy Almatydan, qurylg'yny Ma'skey'den satyp aldyq. Qurylg'y osy kapsy'lalardan quty u'rlep s'yg'arady.

O'nіmder qutyg'a qui'ylyp, qaptamag'a oralg'an son' salqyndatylg'an bo'lmede saqtalady. Ku'nde tan'erten' qalag'a, balabaqs'alar men balalar u'i'іne, ty'berky'lez ay'ry'hanalaryna jo'neltemіz.

Sarai's'yq su't іrіms'іk zay'yty
Sy'ret “Sarai's'yq” JS'S-nyn' jeke murag'atynan alyndy
Atyray'da «Bai'zarda», tu'rlі du'kenderde satylady. O'nіmderdіn' bag'asy o'zіndіk qunynan sa'l g'ana jog'ary. Bіr li'trі  800 ten'ge. Al, Ma'skey'de bіr li'tr es'kі su'tі 1600 ten'ge turady. Sondyqtan kei'de ma'skey'lіkter bіzden tapsyryspen aldyrady. Ma'skey'de, Orynborda turaqty kli'entterіmіz bar. Olarg'a o'nіmderіmіzdі arnai'y ki'іz u'i' pіs'іnіnde jasalg'an oi'y'ly qaps'yqqa salyp jіberemіz. Qazіr su't ko'lemі az, bіr tonna g'ana. U's' tonnag'a s'yqqanda suranys odan da ko'p bolatynyna senіmdіmіn.

«Atyray'lyq іrіms'іktіn' a'lemde analogy joq»

Irіms'іktіn' tu'r-tu'rіn o'ndіremіz. Jaqynda Frantsi'i'adan arnai'y tehnolog aldyryp, motsarella іrіms'іgіn jasay'dy u'i'rendіk.

Is'іndegі ereks'esі – «Atyray'lyq» іrіms'іk. Ony oblysymyzdyn' buryng'y a'kіmі Baqtyqoja Izmuhambetov oi'lap tapqan. Bul qazaqstandyq brend, a'lemde bundai' іrіms'іk bіzden g'ana s'yg'ady. A'dette іrіms'іktі Resei'den a'kelіp, Almatyda qaptama jasalady. Bіz elіmіzdegі іrіms'іk o'ndіretіn jalg'yz zay'ytpyz, tіptі TMD ai'mag'ynda analog joq. Ma'skey'degі zay'yt eskі qurylg'ylarmen jumys іstep tur. Da'l bіzdіkіndei' zay'yt tek I'tali'i'ada g'ana bar.

Sarai's'yq su't іrіms'іk zay'yty
Sy'ret “Sarai's'yq” JS'S-nyn' jeke murag'atynan alyndy
O'nіmderdіn' ba'rі pai'daly. Ony Almaty men Ma'skey'dіn' tamaqtany' i'nsti'ty'ttary maquldag'an. Mysaly, sary sy' qandag'y holesteri'ndі s'yg'ary'g'a ko'mektesedі. Sondai'-aq, bіzdіn' su'ttі turaqty tu'rde іs'y' arqyly ty'berky'lezden ai'yqqandar da bar, kelіp alg'ystaryn bіldіrіp jatady.

Qazіr Almatydag'y Qazaq Ulttyq Agrarlyq y'ni'versi'tetіmen bіrlesіp, es'kі su'tіnen balalarg'a arnalg'an tag'am jasap jatyrmyz. 2017 jyldan bastap balalar tag'amyn s'yg'aramyz.

«En'bek bag'alanady»

Ay'yl s'ary'as'ylyg'yn alyp ju'ry' o'te u'lken ku's'-qai'ratty talap etedі. Alai'da, en'bek bag'alanady. «Sala ko's'bass'ysy», «Jyl metsenaty» nomi'natsi'i'alaryn jen'іp aldyq. Prezi'denttіn' Altyn ky'bogyn da aldyq (Tami'lanyn' jeke kabi'netіne keldіk).

Sarai's'yq su't іrіms'іk zay'yty Nazarbaev
Sy'ret “Sarai's'yq” JS'S-nyn' jeke murag'atynan alyndy
Bіzge Elbasy ji'і keledі. Bіz og'an arnap іrіms'іkter jasag'anbyz. «Nur Otan» parti'i'asynyn' bіrіns'і bass'ysy da keldі. Qazaqstan fy'tbol quramasy da kelgen, estelіkke qoltan'balary qoi'ylg'an dop syi'lady. Sіzderge arnap o'nіmderіmіzdі dai'arlap qoi'dyq, da'mіn tatyp ko'rіn'іzder.

Es'kі s'ary'as'ylyg'y o'nіmderі
Kabi'nette jai'ylg'an aq dastarhanda aqtan jasalg'annyn' ba'rі bar. Qurt, іrіms'іk, ai'ran, su't, i'ogy'rt… Da'mі de ereks'e! Sy'ret: © szh.kz
Qazіrgі y'aqytta su't bag'ytynan bo'lek, s'ujyq, buqtyrylg'an et o'ndіry'dі qolg'a alyp jatyrmyz. Alai'da, negіzgі basymdyq su't o'nіmderіnde bolady.

«Jumyss'ylarymyzdyn' barlyq jag'dai'y jasalg'an»

Tami'la Rozmetova a'rіptesterіmen
Sy'ret: © szh.kz
Qazіr s'amamen 40 s'aqty adam jumys іstei'dі. 95 pai'yzy jergіlіktі, zay'yttan bіr s'aqyrym qas'yqtyqta ornalasqan Sarai's'yq ay'ylynan. Jumyss'ylarymyzdyn' barlyq jag'dai'y jasalg'an: ay'ylmen ekі ortada qyzmettіk ko'lіk ju'redі, u's' y'aqyt tamaqpen qamtamasyz etemіz, syrttan kelgenderge jataqhana beremіz. Ortas'a en'bekaqylary 75-80 myn' ten'ge. Su't o'nіmіn ko'bei'tkende jumyss'y sany 70-ke jetedі dep josparlanyp otyr.

«Bul bіzdіn' otbasylyq bi'znesіmіz»

«Sarai's'yq» zay'yty 2014 jyldyn' basynda as'yldy. Quny 1 mlrd ten'ge. Onyn' 51 pai'yzyn o'zіmіz s'yg'arsaq, 49 pai'yzyn oblystyq «Atyray'» a'ley'mettіk-ka'sіpkerlіk korporatsi'i'asy arqyly alty pai'yzdyq nesi'emen aldyq. Bіz quryltai's'y u'lesіn o'tedіk. Qazіr zay'yt 100 pai'yz o'zіmіzge ti'esіlі. Bіraq, ai' sai'yn memleketke bergen nesi'esіn qai'taryp otyramyz. Tabysymyqa 18-20 pai'yzdy qurai'dy.

Sarai's'yq su't іrіms'іk zay'yty

Zay'yttyn' o'zі 3 gektar jerde ornalasqan. Al, s'ary'as'ylyqtyn' jalpy ay'dany 600 gektar s'amasynda.  Bunda alma baqtary, es'kі, bal s'ary'as'ylyg'y, ko'ko'nіs, ju'zіm, egіn syndy alty tu'rlі s'ary'as'ylyq bar. Es'kіnіn' s'em-jo'bі egіn s'ary'as'ylyg'ynda dai'arlanyp, og'an o'zіmіzdіn' alma bag'ynan alma men ko'ko'nіs baqs'asynan sa'bіz qosylady. Al, su't o'nіmderіn s'yg'ararda qanttyn' ornyna bal qosamyz. Barlyg'y bіr-bіrіmen bai'lanysty.

Bul bіzdіn' otbasylyq bi'znesіmіz. A'kem Rozmetov Vladi'mi'r elіmіzdіn' ataqty agrari'i'і. Ol bul s'ary'as'ylyqtyn' negіzіn 2005 jyly qalady. Alg'as'qyda 150 gektar jerge alma baqtaryn o'sіrdіk, Mahambet alma bag'yn qai'tadan qalpyna keltіrdіk. Ai'nalasyna jasandy ko'l qazyp, onda balyq o'sіrdіk. Bіz ba'rіn kіs'kentai'ynan bastai'myz. Balyqty o'sіrgen son', sol jerge demalys ai'mag'yn saldyq.

Atyray' oblysynda ay'yl s'ary'as'ylyg'y ko's' bastap tur. Son'g'y u's'іn jylda  18 ka'sіpkerlіkke eksply'atatsi'i'a jasalg'an. Ol su't o'nіmderі kompleksі, ko'ko'nіs, qus fabri'kalary. Solardyn' bіrі – «Sarai's'yq» es'kі su'tіnіn' zay'yty.

«Moti'vatsi'i'any qai'dan alamyn?»

Tami'la Rozmetova
Sy'ret: © szh.kz
Ai'ttym g'oi', ay'ylda s'ary'as'ylyq ju'rgіzy' u's'іn mol ku's'-qai'rat kerek. Mysaly, menіn' a'kem tu'ngі 2-de jumystan kelіp, tan'g'y 6-da turady. Men og'an ku's'tі qai'dan alamyn? (Oi'lanyp qaldy). Ba'lkіm, kіs'kentai' kezіmnen en'bekke aralasyp o'skenіmnen s'yg'ar… Basynda, a'ri'ne, bul jumysty basqary' qi'ynyraq boldy. Bіr jag'ynan qarasan'yz, men jas qyz, agrari'i' retіnde a'rqas'an ay'ylda, s'o'p-s'alan'da, es'kіlerdіn' arasynda boly'ym kerek. Alai'da, Qazaqstannyn' brendіn s'yg'aratynymyzdy, eldegі jalg'yz es'kі su'tіnіn' zay'ytyn ju'rgіzetіnіmdі oi'lasam, barlyq jag'ymsyz oi'lar sei'іlіp ketedі. Onyn' u'stіne, memleket qolday' ko'rsetіp jatyr. En'begіmіz eskery'sіz qalyp jatqan joq, bastysy. Qazіr qalalyq ma'sli'hattyn' depy'tatymyn (ku'lіmdep).

Jas agrari'i'den ken'es:

– A'rqas'an kіs'іsіnen bastay' kerek. Mysaly, sіz qandai' da bіr ko'ko'nіs pen jemіs-ji'dek o'sіrmek bolsan'yz, bіrden 100 gektar jerdіn' qajetі joq. Bіrіns'і 5-10 gektar jer alyn'yz. Sony i'gerіp ko'rіn'іz, ta'jіri'be ji'nan'yz. Qolyn'yzdan kelse, ken'ei'tіn'іz.

– Memleket ay'yl s'ary'as'ylyg'yn damyty'g'a a'rqas'an da qolday' bіldіredі. Tu'rlі bag'darlamalar bar. «Atameken», «Damy'» qorlaryna, ka'sіpkerler palatasyna ju'gіny'ge bolady. Bastapqy qarajatyn'yzdyn' boly'y mіndettі emes, bastysy maqsatyn'yz ai'qyn boly'y kerek.

Suhbattasqan A'sel Sarqyt, sy'retter A'ny'ar A'bіlg'azi'ev