Ekі ku'n buryn "S'oly' s'en'berі" a'tkens'egіnen selfi' tu'sіrmek bolg'an u'ndіstandyq qyz s'as'ynan ai'yryldy. Onyn' burymy a'tkens'ek temіrlerіne qystyrylyp qalyp, qui'qasymen bіrge julynyp ketken. Bul U'ndіstandag'y alg'as'qy jag'dai' emes. Osy jag'dai'dy eskergen jergіlіktі bi'lіk avtoportret tu'sіry'ge tyi'ym salyng'an «qay'іpsіz ai'maqtardy» belgіlegen edі.

Selfi' tu'sіry'ge nege qumarmyz?
Ekі ku'n buryn "S'oly' s'en'berі" a'tkens'egіnen selfi' tu'sіrmek bolg'an u'ndіstandyq qyz s'as'ynan ai'yryldy. Onyn' burymy a'tkens'ek temіrlerіne qystyrylyp qalyp, qui'qasymen bіrge julynyp ketken. Bul U'ndіstandag'y alg'as'qy jag'dai' emes. Osy jag'dai'dy eskergen jergіlіktі bi'lіk avtoportret tu'sіry'ge tyi'ym salyng'an «qay'іpsіz ai'maqtardy» belgіlegen edі.

Selfi' tu'sіry'dі son'y qai'g'yly oqi'g'amen ai'aqtalg'an jag'dai'lar Qazaqstanda da bіrnes'e ret bolg'an. Jazda o'skemendіk jіgіt ko'pіrden selfi' tu'sіremіn dep o'zenge qulap ketken edі. Al, almatylyq 15 jasar qyz qolyndag'y sa'bi'men bіrge o'zen jag'asynda selfi' jasai'myn dep balany sy'g'a qulatyp alg'an. Osy jag'dai'lardyn' BAQ betterіnde ji'і jari'i'alany'yna qaramastan, quqyq qorg'ay' organdary selfi' saldarynan bolg'an qai'g'yly oqi'g'alardy tіzіmge almai'dy. Saldarynan elіmіzde selfi'mani'i'a stati'sti'kasy joq. Demek, qog'am selfi'dіn' qay'іptі bolatynyna jetkіlіktі den'gei'de nazar ay'daryp otyrg'an joq.

A'zіrge tek pai'daly tustaryn g'ana ko'rіp otyrmyz. Nege desen'іz, selfi'dі qai'yrymdylyq s'aralarynda da qoldana bastadyq. Elіmіzde «Selfi' ku'nі» degen іs-s'ara pai'da boldy. Onda adamdar elіmіzdegі tanymal tulg'alarmen selfi'ge tu'sy' u's'іn bi'let satyp alady. S'arany ui'ymdastyry's'ylar tu'sken aqs'anyn' ba'rі «Mi'loserdi'e» erіktіler qog'amynyn' qoryna ay'darylg'anyn ai'tady.

«Tehnodomdyqtardyn'» ai'ty'yns'a, aldyn'g'y kamerasy bar smartfondar basqasyna qarag'anda ji'і satylady eken. A'ri'ne, qazіr ekіnіn' bіrі sy'retterіn «I'nstagram» atty jelі-albomynda saqtai'dy. Onda «Tan'g'y as», «Mektepke/y'ni'versi'tetke/jumysqa bara jatyrmyn», «Sabaqtamyn» degen jazbalarmen bіrnes'e sy'ret bar. Bul tіzіmnіn' son'y joq. Buryng'y sy'retterde adamdar jalpy planda tu'sіrіlse, qazіr ko'ps'іlіgі іrі planda i'yg'ynan jog'ary tu'setіn bolg'an. Selfi'dіn' pai'da boly'y bіr jag'ynan fotoo'nerge o'z jan'alyg'ymen kelgendei'. Nege desen'іz, tu'rlі raky'rstar men fotofi'ltrler pai'da boldy. Alai'da, ereks'e fon іzdey's'іler de az emes. Ma'selen, ma'skey'lіk Angeli'na Ni'kolay' o'zіnіn' estremaldy sy'retterіmen el esіnde qaldy.

Osy rette ata-analarymyzdyn' fotoalbomdaryn eske tu'sіrіp ko'rei'іks'і? Olarda qalai'? Albomda balalyq s'ag'ynan bіr-ekі sy'ret, oqy's'y s'ag'ynan bes-alty, sty'denttіgіnen on s'aqty sy'ret… Osylai's'a a'rbіr qy'anys'ty sa'tterіnen bіrlі-ekіlі estelіk sy'retter g'ana.

«Adam selfi' tu'sіry'ge nege qumar?»

Osy say'almen psi'holog ken'esіne ju'gіndіk.

«Adamzat psi'hologi'i'asyndag'y ta'y'eldіlіk ug'ymy alg'as' ret narkomani'i'ag'a qatysty s'yqqan edі. Qazіr ony i'nternet, smartfon almastyryp, na'ti'jesіnde selfi' s'yqty. Bul a'r adamnyn' o'zіne degen senіmdіlіgіnіn' ko'rіnіsі. Selfi'dі ko'p tu'sіretіn adam o'zіnіn' kelbetіne, suly'lyg'yna senіmsіz. Ol sony da'leldey' u's'іn qas'an a'demі s'yqqans'a o'zіn-o'zі sy'retke tu'sіre beredі. Jaqynda i'nternetten bіr qyzdyn' paras'i'y'tten sekіrіp bara jatyp tu'sіrgen avtoportretіn ko'rdіm. Eger ol sy'rettі tu'sіrіp jatqanda tepe-ten'dіktі jog'altyp alsa, ne bolatyn edі? U'ndіstandyq qyzdyn' da jag'dai'y sondai'. Ol sy'retke tu'semіn dep, qay'іpsіzdіk jag'dai'yn oi'lamag'an (…) Adamdar qyzyqty, a'rі qai'talanbai'tyn sy'retter jasap, ko'ps'іlіktіn' nazaryn ay'dartamyn dep, realdy o'mіrden, realdy tu'sіnіkten als'aqtap kettі. Olar buny durys, sa'ndі dep oi'lai'dy. Mіne, ma'sele qai'da jatyr?», – dei'dі saraptamalyq psi'holog Sadyqova Ai'gu'l Jasulanqyzy.    

Psi'hologtyn' ai'ty'yns'a, selfi' tu'sіretіn adamdardyn'  ko'bі o'zіn-o'zі alday'men o'mіr su'redі eken. Olar ku'ndelіktі qymbat restorandardan tamaqtanyp, brendtі by'ti'kterden ki'іnbese de, a'ley'mettіk jelіdegі sy'retterі arqyly jazyly's'ylaryna o'zіn sondai' qymbat jerlerde ku'nde ju'retіndei' ko'rsetіp, aldams'y tu'sіnіk qalyptastyrady. Osylai's'a, vi'rty'aldy obrazymen o'mіr su'rgіsі kelіp, o'zіnіn' realdy jag'dai'yna ko'n'іlі tolmai'dy. Psi'holog selfi' tu'sіre bery' egoi'zmge a'keletіnіn de atap o'ttі. Adam o'zіnіn' sy'retі a'demі s'yqsa, onyn' fonyna qaramastan jelіge jari'i'alai' beretіn bolg'an.«Ma'selen, dostaryn'yzben bіrge tu'sken selfi'de o'zіn'іz a'demі bolyp tursan'yz, basqalardyn' ko'zіn jumyp qalg'anyna qaramastan, jelіge salasyz. Bul egoi'zmnіn' alg'as'qy belgіlerі»,-dei'dі Ai'gu'l Jasulanqyzy. (O'zіn'іzdі esіn'іzge tu'sіrdі me?)

Psi'hologpen akter Sanjar Ma'di'ev te kelіsedі. Ol o'zіnіn' i'nstagram paraqs'asyna selfi'lerdі az salady. Ai'ty'yns'a, selfi' qasyn'da sy'retke tu'sіretіn es'kіm bolmag'an kezde g'ana yn'g'ai'ly. «Alai'da, ony asyra sіltey'dіn' qajetі joq»,-dei'dі akter.

Selfi' qas'an pai'da bolg'an edі?

Adamzat tari'hyndag'y en' alg'as'qy selfi'dі Robert Korneli'y's tu'sіrgen.Ol 1839 jyly dagerroti'p arqyly o'zіn-o'zі sy'retke tu'sіrgende bunyn' selfi' dep atalatynyn bіlgen joq.

Adamzat tari'hyndag'y alg'as'qy ai'na-look. Sy'ret vseselfie.ru sai'tynan alyndy
Ai'na-ly'kty en' bіrіns'і bolyp Romanovtar a'y'letіndegі Ni'kolai' kni'azdіn' qyzy Anastasi'i'a tu'sіrgen. Bul 1913 jyl edі. Kei'іn osy sy'retіn dosyna pos'tamen jіbergen qyz hatqa «Men ai'nadan o'zіmdі sy'retke tu'sіrdіm. Qatty tolqydym», dep jazg'an.

Mіne, osydan bastap, adamzat balasy o'zіn-o'zі sy'retke tu'sіry'ge a'y'es. Bul u'rdіs qas'ang'a dei'іn sozylatyny, son'y qai'da aparary belgіsіz. Qazіrs'e tek psi'hologtar g'ana selfi'mani'i'anyn' aqyry psi'hologi'i'alyq ay'ry'g'a aparatynyn ai'typ, dabyl qag'yp jatyr. Bos u'rei' bolmasa kerek…