G'ylymda kezdei'soq as'ylg'an jan'alyqtar men o'nertabystar o'te ko'p. "Kezdei'soqtyqtar kezdei'soq bolmai'dy" degen ras bolsa kerek. Nazarlaryn'yzg'a tu'rlі ta'jіri'belerdіn' ku'tіlmegen na'ti'jesіnde pai'da bolg'an o'nertabystardy usynamyz.

Peni'tsi'li'nnіn' qalai' oi'lap tabylg'any bars'amyzg'a belgіlі. Aleksandr Flemi'ng degen g'alym demalysqa keterde stafi'lokokk bakteri'i'asy bar Petri' qutysynyn' betіn jaby'dy umyt qaldyryp, kelgende betіne o'sken san'yray'qulaqtardy ko'redі. Osydan alg'as'qy anti'bi'oti'k jasalg'an edі. Bul g'ylymdag'y kezdei'soq as'ylg'an jalg'yz jan'alyq, jalg'yz o'nertabys emes.

Sіrіn'ke

Turmysta ku'ndelіktі qoldanylatyn osy bіr usaq, a'rі man'yzdy zatty Djon Y'oker degen farmatsevt g'alym oi'lap tapqan.  Ol da'rі jasap jatyp, hi'mi'kattardy ag'as' tai'aqs'amen aralastyrg'an. Jumys son'ynda tai'aqs'alarynyn' us'yna bіr zattyn' qatyp qalg'anyn ko'redі. Ony qyryp ketіrmek bolg'anda ol janyp ketedі. Osyny ko'rgen farmatsevtke on'ai' ot jag'y'g'a bolatyn  qural jasay' ty'raly oi' keledі.

Bastapqyda qatty qag'azdan jasalg'an sіrіn'kelerdі jasap, o'zіnіn' da'rіhanasynda satty. Kei'іn qag'azdy 7 santi'metrlіk tai'aqs'alarmen almastyrdy. Barlyq sіrіn'ke taldaryn bіr qorapqa salyp, olardy u'i'kep jag'y' u's'іn qorap janyna  egey'qum qag'azyn jabystyrdy. Alai'da, Djon Y'oker bul o'nertabysyn o'z atyna patenttemegen eken. Sog'an qarag'anda,  adamzat balasyna pai'daly zat bolg'anyn qalasa kerek.

Mi'krotolqyndy pes'

Mi'krotolqyndy pes' —  Ekіns'і Du'ni'eju'zіlіk sog'ys kezіnde AQS'-ta jasalg'an a'skeri' zerttey' kezіnde ty'g'an o'nertabys. Ony oi'lap tapqan Persi' Spenser degen maman. Ol elektr s'amdaryn oi'lap taby'g'a qatysqan g'alym. Bul  «Manhetten» jobasynan kei'іngі en' man'yzdy bag'darlama edі. Spenser jumys іstep turg'an radardyn' janynda turyp, qaltasyndag'y s'okolad ka'mpi'ttіn' erіp ketkenіn ko'redі. Bul u'derіs g'ylymg'a burynnan belgіlі edі, bіraq  Spenser – ony zerttegen bіrіns'і adam. Ol o'zіnіn' a'rіptesterіmen bіrge radardan bo'lіngen sa'y'lenі tu'rlі tag'amdarg'a qoldanyp ko'rdі. Bіrіns'іsі, ju'gerі da'nderіn synap, onyn' popkorng'a ai'nalg'anyn ko'rdі. Kei'іn tay'yq jumyrtqasyna ta'jіri'be jasag'anda ol jarylyp kettі.

Son'yda Spenser elektromagni'ttі generatordy metal qorapqa ornaty' kerek degen s'es'іm s'yg'arady. Osylai's'a mi'krotolqyndy pes' pai'da bolady. Bul o'nertabys turmysta bіrden qoldanylg'an joq. Alg'as'qy nusqalardyn' bi'іktіgі 2 metr edі, olardyn' s'ag'yn tu'rlerі tek 1967 jyly g'ana s'yg'aryldy.

Jedel tan'g'y as

Ag'ai'yndy Djon Kellog  pen Y'i'll Ki't esіmdі da'rіgerler Mi'c'i'gan s'atytyndag'y Bettl Kri'k say'yqtyry' ortalyg'ynda jumys іstei'tіn. Bul ortalyqtyn' emdely's'іlerіne et jep, іs'іmdіk іs'y'ge, kofe іs'y'ge tyi'ym salyng'an. Ag'ai'yndylar emdely's'іlerіne kofenіn' ornyna  bi'dai'dan sy'syn jasap beretіn. Ku'nderdіn' ku'nіnde ag'ai'yndylar so'lі alyng'an bi'dai'dyn' qay'as'aqtaryn ji'nay'dy umytyp ketedі. Asu'i'ge kelgende olardyn' key'іp qalg'anyn ko'redі de, tastay'g'a qi'mai', presske salady.  Osylai's'a alg'as'qy qurg'aq tan'g'y as pai'da bolady. Kei'іn ag'ai'yndylar ony patenttep aldy da, salay'atty tamaqtay' o'nіmі retіnde satylymg'a s'yg'ardy.

Post-it jabysqaq qag'azdary

1968 jyly ameri'kalyq  3M korporatsi'i'asynyn' qyzmetkerі Spenser Si'lver  o'te qatty jabysatyn klei' oi'lap taby' u's'іn ta'jіri'be ju'rgіzedі. Alai'da, ta'jіri'be sa'tsіz bolyp, son'ynda tym a'lsіz jabystyratyn klei' s'yg'ady. Onymen jabystyrylg'an zattardy bіr-bіrіnen ajyraty' es'qandai' ku's' talap etpei'tіn. Alai'da, Si'lvers bul klei'dі es'qai'da qoldanbai'dy. Onyn' іske jarai'tynyn Si'lverstіn' semi'naryna kelgen Art Frai' anyqtai'dy. Ol klei'dі kіtaptyn' qai' betіne kelgenіn umytyp qalmas u's'іn, kіtap paraqtaryn bu'ktep jabystyry'g'a qoldany' ty'raly usynys ai'tady. Kei'іn ony kіs'іgіrm qag'azg'a jag'yp, kіtapqa jabystyrady. Osylai's'a Post it paraqs'alarynyn' alg'as'qy nusqasy pai'da boldy. Alai'da ol 6 jyl boi'y 3M korporatsi'i'asynyn' іs'іnde g'ana qoldanylyp kelgen. Tek 1980 jyly g'ana naryqqa s'yg'aryldy.